Azken artikuluak

Bizitzako gauza askok halabeharrezko hasiera eta bukaera izaten dituztela adierazteko. Loturiko artikuluak ahula, beti errudunIndartsuaren eta boteretsuaren aldean, zoritxarrez, ahula den pertsona errunduntzat hartu ohi dela adierazteko. urteak zauritzen eta sendatzenDenborak gaitz eta nekeak ahantzarazi egiten dituela, baina aldi berean gaitz eta neke berriak, eta gero eta handiagoak, ekartzen dituela […]

Mari Domingi Euskal Herriko Eguberrietako pertsonaia femeninoa da, Olentzeroren laguna. Antzinako kanta herrikoi batetik ateratako pertsonaia da, non Mari Domingi Belenera Jesus jaio berria gurtzera doan emakumea den. Kanta tradizional batean egiten den aipamen labur horretatik, Olentzeroren pareko femenino gisa eraiki da, XX. mendearen bukaeratik genero-parekotasunarekin dagoen kontzientzia sozialak sustatua, […]

Olentzero Euskal Herrriko Eguberriko folkloreko pertsonaia da. Jatorrizko traidzioan, Olentzero ikazkina da, aurpegia belztuta duena, jantzi higatu eta zikinak soinean eta pipa muturrean, eta menditik jaitsi dena Jesusen jaiotza iragartzeko. Itxura horrekin, Olentzero panpina gisa irudikatzen da, herrian zehar haur eta gazteek andetan eramaten dutena edota mozorro bat da, haur […]

San Tomas jaia (*Santo Tomas jaia) Euskal Herriko toki askotan abenduaren 21ean, San Tomas egunean hain zuzen, ospatzen den jaia da. Jai horretako ohitura nagusiak baserriko produktuen azoka, taloa eta txistorra jatea, sagardo edatea,  baserritarren jantzi tradizionala soinean, izaten da, Euskal Herriko bizimodu tradizionala irudikatuz eta gogoratuz, gehienbat herrietako plaza […]

Euskal Herriko mitologian, lamiak edo laminak emakume itxurako izakiak dira, ahateen, oiloen edo ahuntzen oinak dituztenak, kobazuloetan bizi edo erreka eta ibai inguruetan eta kobazuloetan agertzen omen direnak, ilea orrazten askotan. Itsas bazterretan agertzen direnean, itsaslamina deitzen zaie. Etimologiaz, haien izena greziar mitologiako lamia direlakoekin dago loturik; izenaz haraindi, Euskal […]

Greziar mitologian, Zerbero Hades edo hildakoen arimak bizi ziren eremuko ateak zaintzen zituen izakia zen, txakur itxurako hiru buru zituena. Hiru buru horiek iragana, oraina eta geroa irudikatzen dituela aipatu da, izaki horrek denbora guztiak zelatatzen dituela adieraziz horrela, iraganean hildakoak Hadesetik ateratzea eta bizirik daudenak eta geroago hilko direnak […]

Biztanleria-taldeak dira lurralde bateko biztanleria ezaugarri demografikoen (adina, sexua...) edo maila sozioekonomikoaren arabera banatzen diren talde edo sektoreak. Talde horiek elkarrekin alderatzeko ezartzen dira, ikertzen diren duten aldagaiei buruz, hala nola langabezia-tasa, errenta, ikasketa-maila, okupazioa eta abar. Beste hizkuntzetan: gaztelaniaz, grupos de población. Loturiko artikuluak Maila sozioekonomikoaMaila sozioekonomikoa edo estatus sozioekonomikoa […]

Pertsona batzuengan hego haizea aldarte txarra sorraratzen duela adierazteko, ero edo zoratuta dirudien punturaino. Loturiko artikuluak haizea buruan eta ibili munduanGanorarik gabe etengabe hara eta hona ibiltzen diren horiei erreferentzia egiten duen atsotitza. ero, baino beroNorberak bere senari jarraitu behar diola adierazteko, jendeak esaten duena esaten duela. Itzulpenak gaztelaniaz, ande […]

Indartsuaren eta boteretsuaren aldean, zoritxarrez, ahula den pertsona errunduntzat hartu ohi dela adierazteko. Loturiko artikuluak Sexu ahula eta sexu indartsuaSexu ahula eta sexu indartsua gizonak eta emakumeak izendatzeko erabili izan diren esamoldeak dira. Emakumeeek sexu ahula osatuko lukete, eta sexu indartsua gizonezkoek. Esamoldea estereotipatua da guztiz, eta… Jesus, Maria eta […]

Santo Tomas inguruko egunak, neguko solstizioan, urteko egunik laburrenak direla adierazteko. Aldaerak San Tomas eguna, argitu orduko iluna Loturiko artikuluak Tomas AkinokoaTomas Akinokoa (1224-1274) Erdi Aroko teologo eta filosofoa izan zen, ospetsua sistema filosofiko aristotelikoa kristau teologiarekin  lotzeagatik, arrazoia fedearekin uztartuz. Eskolastika izeneko mugimendu intelektualaren figura garrantzitsuena izan zen.… bostak […]

Apirila eguraldi aldakorreko hilabetea dela adierazteko. Loturiko artikuluak Aro TertziarioaGeologian, Aro Tertziario edo besterik gabe Tertziarioa Zenozoiko deritzon aro geologikoko lehen aldia izan zen, duela 66 milioi urtetik, dinosaurioen iraungipena gertatu zenean, duela 2.4 milioi urtera, hots… bi ezkero, hiru seguruZerbait bi aldiz gertatzen edo egiten bada, maizago izango dela […]

Gehiegizko eskaria edo asegabeko eskaria, ondasun baten prezio jakin batean kontsumitzaileen eskaria ekoizleen eskaintza baino handiagoa denean gertatzen den egoera ekonomikoa. Egoera horretan, prezioak igo ezin direnean eskaria txikitu eta eskaintza handitzeko, eskaintzaren eta eskariaren legeak ezartzen duen oreka-preziora heltzeko hain zuzen, eskasia gertatzen da.  Praktikan, gehiegizko eskaria gobernu batek […]

Tartalo edo Ttarttalo euskal mitilogiako pertsonaia da. Erraldoi begibakarra da, kobazuloetan bizi eta pertsona harrapatu eta jan egiten dituena. Ezaugarri horiek greziar mitologiako Polifemo izeneko ziklopearekin datoz bat eta horregatik harekin identifikatu da. Halaber, Kantauriko mitologiako Ojáncanu eta Pirinioetako bécut edo ulhart direlakoekin parekatu da. Markinan, Alarabi edo Alarabie izena […]

Letargia gizabanako baten egoera fisiko patologikoa, non logura, nekea eta energia-falta sentitzen diren denbora luzean. Jatorri psikiatrikoa izan dezake, baina gaixotasun infekziosoekin, sendagaien kontsumoarekin eta beste substantzia batzuekin eta nahasmendu neurologiko eta metabolikoekin ere lotuta egon daiteke. Loturiko artikuluak Psikologia transpertsonalaPsikologia transpertsonala bereziki 1960ko hamarkadatik garatutako psikologiaren paradigma edo joera […]

Kontabilitate soziala enpresa baten jarduerak bere interesdun taldeegan alderdi guztietatik sortzen duen utilitatea jasotzen duen kontabilitatea da, utilitate hori balio ekonomiko gisa, hots, diru-unitatetan, jasota. Zentzu horretan, kontabilitate soziala egoera ekonomiko-finantzarioetatik haratago doan kontabilitatearen ikuspegia da, enpresaren jarduera ikuspegi zabalagoa eskaintzen duena, gizartean eragiten dituen inpaktu guztiak jasoz. Horrenbestez, enpresaren […]

2025eko Iruña Okako lurrikara 2025eko abenduaren 8ko 00:10 orduetan Arabako Iruña Okako udalerrian, Gasteiztik gertu, epizentroa izan zuen lurrikara izan zen, Richter eskalan 4.0 magnitudea izan zuena eta Europako Eskala Makrosismikoan IV-V eta IV mailako intentsitatea (hau da, jende ugarik sumatua) izatera heldu zena Gasteizen eta Gasteiz inguruan. Arabako beste […]

Apirilean hotz egiten badu, udaberria laburra eta uda goiztiarra izango direla adierazteko. Loturiko artikuluak aho handi, beso motzAsko esaten duenak gutxi egiten duela adierazteko. azaroa motz, negua motzAzaroan hotzak hasiz gero, negu labur eta biguna izango dela adierazten duen atsotitza. Ikus, gainera azaroa bero, negua gero urtean bi udaberri ezinUrtaro […]

Berotegi-efektuko gasak berotegi-efektua eta ondorioz Lurraren atmosferako tenperatura handitzea eragiten duten gasak dira, eguzki erradiazioa harrapatu eta noraide guztietara igortzen dutenak. Berotegi-efektu gas nagusiak lurruna, karbono dioxidoa, metanoa, nitrogeno-oxidoa eta ozonoa. Gas horien kantitatearen handitzea, gizakiaren jarduera industrialaren ondorioz, berotze globalaren eragile nagusia da; esaterako, 1750 urtetik karbono-dioxidoa 280 milioiko […]

Berotze globala Lurraren atmosferaren batez besteko tenperaturaren igoera iraunkorra da. Lurran hautematen ari den den berotze globala aldaketa klimatikoaren eragile nagusia da, eta bereziki jatorri antropikoa du, Industria-Iraultza hasi zenetik karbono dioxidoaren eta beste gas batzuen isurketak eragindako berotegi-efektuaren eraginez. Egindako zenbatespenen arabera, 1890etik planetako batez besteko tenperatura 1.2 gradu […]

Berotegi-efektua edo negutegi-efektua atmosfera bateko gas batzuek eguzki-erradiazioa harrapatu eta berriz ere norabide guztietan igortzean atmosferan gertatzen den tenperatura igotzea da. Gas horiek gabe, eguzki erradiazio guztia kanpo espaziora itzuliko litzateke, planetaren lurrazala guztiz hoztuz. Lurrean, berotegi efektua sorrarazten duten gasak dira lurruna, karbono dioxidoa, metanoa, nitrogeno-oxidoa, ozonoa eta klorofluorokarburoak. […]